Esnaf Sözlüğü

Aktif, bir işletmenin sahip olduğu tüm varlıkların genel adıdır. Bunlar nakit, alacaklar, stoklar, bina, makine gibi işletmenin faaliyetlerini sürdürebilmesi için gerekli unsurları kapsar. Örneğin, bir KOBİ’nin kasasındaki nakit para, müşterilerden alacakları ve deposundaki ürünler aktif kalemlerine dahildir.

Alacak, bir işletmenin müşterilerinden veya başka bir kişi ya da kurumdan tahsil etmesi gereken tutardır. Bu tutar, genellikle vadeli satışlar veya sağlanan hizmetler karşılığında oluşur. Örneğin, bir KOBİ malı peşin yerine 30 gün vadeyle sattığında, bu satıştan doğan tutar alacak olarak kaydedilir.

Alacak dekontu, müşteriden veya borçludan tahsil edilen paranın kayıt altına alındığını gösteren belgedir. Bankacılık ve muhasebe işlemlerinde tahsilatın resmi kanıtı olarak kullanılır. Örneğin, bir KOBİ, müşterisinden banka havalesi ile ödeme aldığında, bu işlem için alacak dekontu düzenleyebilir.

Alacak senedi, bir kişi veya kurumun belirli bir tarihte ödeme yapacağını taahhüt ettiği resmi evraktır. Bu belge, alacağın güvence altına alınması ve gerektiğinde hukuki süreçte kanıt olarak kullanılmasını sağlar. Örneğin, bir KOBİ müşterisine vadeli satış yaptığında, karşılığında alacak senedi alarak tahsilatını güvenceye alabilir.

Alkol ruhsatı, alkollü içecek satışı yapabilmek için belediye veya ilgili resmi kurumlar tarafından verilen izin belgesidir. Bu ruhsat, işletmenin yasal olarak alkollü içecek sunabilmesi için gerekli koşulları sağladığını gösterir. Örneğin, bir restoran, menüsünde şarap veya bira servisi yapabilmek için alkol ruhsatı almak zorundadır.

Altın hesabı, bankalarda gram, çeyrek veya ons gibi altın birimleri üzerinden açılan mevduat hesabıdır. Bu hesap, altının değer kazanmasından yararlanmak veya güvenli bir şekilde saklamak için tercih edilir. Örneğin, bir KOBİ, yatırım amaçlı 500 gram altını banka altın hesabında tutabilir.

Alış bedeli, bir mal veya hizmetin satın alınması için ödenen toplam tutardır. Bu tutara ürün fiyatı, nakliye, sigorta ve diğer ek masraflar da dahil olabilir. Örneğin, bir KOBİ 1.000 TL’lik ürün alıp 100 TL kargo ücreti ödediğinde, alış bedeli toplam 1.100 TL olur.

Amortisman, işletmenin demirbaş, makine, araç gibi uzun ömürlü varlıklarının zamanla değer kaybının mali kayıtlara gider olarak yansıtılmasıdır. Bu işlem, vergi matrahının doğru hesaplanmasına yardımcı olur. Örneğin, bir KOBİ, 5 yıl ömür biçilen 50.000 TL’lik bir aracın her yıl 10.000 TL’lik amortismanını gider yazar.

Analitik bilanço, işletmenin varlık ve kaynaklarını detaylı olarak sınıflandırıp gösteren mali tablodur. Bu format, işletme sahiplerine ve yatırımcılara finansal durumu daha net görme imkânı verir. Örneğin, bir KOBİ’nin analitik bilançosunda stoklar, hammadde, yarı mamul ve mamul olarak ayrı kalemler halinde yer alabilir.

Anonim şirket, sermayesi paylara bölünmüş ve ortakların sorumluluğu koydukları sermaye ile sınırlı olan şirket türüdür. Genellikle büyük ölçekli ticari faaliyetler için tercih edilir. Örneğin, borsada işlem gören birçok şirket anonim şirket yapısına sahiptir.

Ar-Ge, “Araştırma ve Geliştirme” faaliyetlerini ifade eder

Ara dönem mali tablolar, bir işletmenin yıl içerisindeki belirli dönemlere (örneğin 3 aylık veya 6 aylık) ait finansal durumunu gösteren tablolardır. Bu tablolar, yıl sonu bilançosu beklenmeden işletmenin performansını izlemek için kullanılır. Örneğin, bir KOBİ, yılın ilk 6 ayına ait mali tablolarını hazırlayarak yatırımcılarına sunabilir.

Ara mal, nihai ürün üretiminde kullanılan ancak tek başına tüketiciye satılmayan yarı işlenmiş ürünlerdir. Üretim sürecinde hammadde ile mamul ürün arasındaki aşamayı temsil eder. Örneğin, bir mobilya üreticisi için işlenmiş ahşap paneller ara maldır.

Ardiye, malların depolarda veya limanlarda bekletilmesi karşılığında alınan kira veya bekletme ücretidir. Genellikle belirli bir sürenin aşılması durumunda uygulanır. Örneğin, gümrükte bekleyen ithal mallar için depolama süresi uzadığında ardiye ücreti ödenir.

Asgari ücret, çalışanlara yasal olarak ödenebilecek en düşük maaştır. Bu tutar, devlet tarafından belirlenir ve işverenler bu miktarın altında ödeme yapamaz. Örneğin, bir KOBİ’de çalışan personelin maaşı asgari ücretin altında olamaz.

Avans, yapılacak işin veya teslim edilecek malın bedelinin önceden kısmen veya tamamen ödenmesidir. Bu ödeme, işin başlaması veya devam etmesi için güvence niteliği taşır. Örneğin, bir tedarikçi, siparişi hazırlamaya başlamadan önce müşteriden %30 avans talep edebilir.

Açılış bilançosu, işletmenin faaliyetlerinin başladığı tarihteki tüm varlık ve borçlarını gösteren mali tablodur. Şirket kuruluşlarında veya yeni hesap dönemi başında hazırlanır. Örneğin, yeni kurulan bir KOBİ’nin 1 Ocak tarihli açılış bilançosu, sermaye ve alınan ekipmanları içerir.

Banka havalesi, aynı bankada bulunan hesaplar arasında yapılan para transfer işlemidir. EFT’den farklı olarak işlem bankanın kendi sistemi içinde gerçekleşir ve genellikle anında tamamlanır. Örneğin, bir KOBİ, aynı bankadaki tedarikçisine ödeme yaparken havale kullanabilir.

Banka kredisi, işletmenin finansman ihtiyacını karşılamak amacıyla bankadan aldığı borçtur. Bu borç, belirli bir faiz oranı ve vade süresi içinde geri ödenir. Örneğin, bir KOBİ, yeni makine almak için 36 ay vadeli banka kredisi kullanabilir.

Banka teminat mektubu, bankanın belirli bir yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda alacaklıya ödeme yapacağını taahhüt ettiği belgedir. Genellikle ihalelerde veya sözleşmelerde güvence olarak kullanılır. Örneğin, bir inşaat işi için ihaleye giren KOBİ, işin şartlarını yerine getirme taahhüdü olarak banka teminat mektubu sunabilir.